Sanrılı Bozukluk
Genel Bilgiler
Sanrılı bozukluk, kişinin gerçeğe uygun olmayan, mantık dışı ama sistemli inançlara sahip olmasıyla karakterizedir. Bu sanrılar en az 1 ay boyunca sürer ve şizofrenide görülen belirgin düşünce ve algı dağınıklığı olmadan ortaya çıkar. Sanrılı bozuklukta kişi genellikle günlük işlevlerini sürdürebilir; ancak sanrılar ilişkilerini, iş yaşamını ve sosyal uyumunu olumsuz etkiler.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Biyolojik faktörler: Beyin dopamin sistemindeki dengesizlikler.
- Genetik yatkınlık: Ailede psikotik bozukluk öyküsü.
- Psikolojik faktörler: Şüphecilik, düşük benlik saygısı, travmatik deneyimler.
- Çevresel faktörler: Yalnızlık, göç, sosyal izolasyon.
- Madde kullanımı: Psikotik atakları tetikleyebilir.
Belirtiler
Sanrılı bozuklukta en sık görülen sanrı türleri:
- Perseküsyon sanrıları: Kendisinin takip edildiğine, zarar verileceğine inanma.
- Kıskançlık sanrıları: Eşin/partnerin sadakatsiz olduğuna inanma.
- Erotomanik sanrılar: Birinin kendisine âşık olduğuna inanma.
- Büyüklük sanrıları: Özel güçlere, bilgiye ya da öneme sahip olduğuna inanma.
- Somatik sanrılar: Vücudunda hastalık veya bozukluk olduğuna inanma.
Tanı
DSM-5’e göre sanrılı bozukluk tanısı için:
- En az 1 ay süreyle sanrıların var olması.
- Şizofrenideki kadar yaygın psikotik belirtilerin olmaması.
- Günlük işlevselliğin sanrı dışında büyük ölçüde korunması.
Tanı, psikiyatrist tarafından klinik görüşme ve gözlemlerle konur.
Tedavi ve Yönetim
Antipsikotikler en sık kullanılan yöntemdir.
Bilişsel Davranışçı Terapi (sanrılarla baş etme, içgörü kazanma).
Yakın çevrenin sanrılara doğrudan karşı çıkmadan destekleyici olması.
Sosyal beceri eğitimi, rehabilitasyon, destek grupları.
Psikososyal Destek ve Önleme
Sanrılı bozuklukta bireyin sanrılarını doğrudan reddetmek çoğu zaman direnci artırır. Bunun yerine güven ilişkisi kurmak, tedaviye uyumu destekler. Düzenli takip ve erken müdahale, sanrıların günlük yaşamı bozmasını engelleyebilir.