İlişki ve Bağlanma Problemleri - Terk Edilme Kaygısı
Genel Bilgiler
Bağlanma, bireyin çocuklukta bakım verenle kurduğu duygusal ilişki biçiminin ilerleyen yaşlarda yakın ilişkilerine yansımasıdır. Sağlıklı bağlanma güven, destek ve yakınlık hissi sağlar. Ancak bağlanma problemleri olduğunda kişi, ilişkilerinde ya aşırı bağımlı ya da aşırı mesafeli davranabilir. Bu durum en sık terk edilme kaygısı, kıskançlık, güvensizlik ve ilişki içinde dengesizlik olarak kendini gösterir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Çocukluk deneyimleri: İhmalkâr, reddedici ya da aşırı korumacı ebeveyn tutumları.
- Travmalar: Terk edilme, kayıp, duygusal veya fiziksel istismar.
- Bağlanma stilleri: Kaçıngan, kaygılı veya dağınık bağlanma stilleri.
- Psikolojik faktörler: Düşük özgüven, olumsuz benlik algısı, geçmiş ilişki travmaları.
- Çevresel faktörler: Sağlıksız ilişki modelleri, sosyal destek eksikliği.
Belirtiler
- Terk edilme kaygısı: Partnerin ilgisini kaybetme korkusu, sürekli onay arama.
- Aşırı bağımlılık: Partner olmadan karar verememe, yoğun kaygı.
- Kaçınma: Yakınlıktan korkma, mesafeli kalma, duyguları paylaşmaktan kaçınma.
- Kıskançlık ve güvensizlik: Partnerin sadakatini sürekli sorgulama.
- İlişkilerde döngüler: Tekrarlayan çatışmalar, kısa süreli ilişkiler, iniş çıkışlar.
Tanı
Bağlanma problemleri tek başına DSM-5 tanısı değildir; ancak kişilik bozuklukları, anksiyete bozuklukları ve duygudurum bozukluklarının bir parçası olabilir. Klinik görüşmelerde bireyin bağlanma öyküsü, ilişki dinamikleri ve duygusal düzenleme biçimleri değerlendirilir.
Tedavi ve Yönetim
Bağlanma temelli terapi (kişinin çocukluk bağlanma öyküsünü ele alma).
Bilişsel Davranışçı Terapi → olumsuz inançları değiştirme.
Şema Terapi → “Terk edilme” ve “Değersizlik” şemaları üzerinde çalışma.
İlişki içindeki iletişim ve güven sorunlarını ele alma.
Öz-farkındalık çalışmaları, duygusal regülasyon becerileri.
Eşlik eden depresyon veya anksiyete belirtilerinde psikiyatrist kontrolünde uygulanabilir.
Psikososyal Destek ve Önleme
Sağlıklı ilişkiler, güvene ve karşılıklı desteğe dayanır. Çevrenin destekleyici ve yargısız yaklaşımı, kişinin bağlanma sorunlarını fark etmesine ve üzerine çalışmasına yardımcı olur. Erken dönemde bağlanma sorunlarını ele almak, ilerleyen yaşamda daha güvenli ve doyumlu ilişkiler kurmayı mümkün kılar.