Somatizasyon / Psikosomatik Sorunlar
Genel Bilgiler
Somatizasyon, kişinin yaşadığı duygusal ve psikolojik sıkıntıların bedensel belirtilerle ifade edilmesidir. Baş ağrısı, mide sorunları, yorgunluk, kas ağrıları gibi şikayetler vardır ama tıbbi olarak açıklanabilecek net bir neden bulunmaz.
Psikosomatik sorunlarda ise, psikolojik etkenler var olan tıbbi hastalıkların şiddetini artırabilir (örneğin stresin mide ülserini tetiklemesi). Bu tür sorunlar, beden ve zihin arasındaki güçlü bağlantıyı ortaya koyar.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Psikolojik faktörler: Depresyon, anksiyete, travma, stres yönetiminde zorluk.
- Çocukluk yaşantıları: İhmal, duyguları ifade etmeye izin verilmeyen ortamlar.
- Kişilik özellikleri: Aşırı kaygılı veya içe dönük yapı.
- Çevresel faktörler: Yoğun iş stresi, aile içi sorunlar.
- Biyolojik etkenler: Sinir sistemi ile bağışıklık sistemi arasındaki etkileşimler.
Belirtiler
- Tekrarlayan baş ağrısı, mide ağrısı, sindirim problemleri.
- Yorgunluk, halsizlik, kas-iskelet ağrıları.
- Göğüs ağrısı veya çarpıntı (kalple ilgili sorun olmamasına rağmen).
- Uyku bozuklukları.
- Tıbbi testlerle açıklanamayan ama kişinin hayat kalitesini bozan şikayetler.
Tanı
Somatizasyon tanısı, önce fiziksel nedenlerin dışlanmasıyla konur. Daha sonra psikiyatri uzmanı veya klinik psikolog, belirtilerin psikolojik faktörlerle ilişkisini değerlendirir. DSM-5’te “Somatik Belirti Bozukluğu” başlığı altında tanımlanır.
Tedavi ve Yönetim
Bilişsel Davranışçı Terapi (duygu-beden farkındalığını geliştirme), psikodinamik terapi.
Eşlik eden anksiyete veya depresyon için antidepresanlar kullanılabilir.
Stres yönetimi, düzenli egzersiz, gevşeme teknikleri.
Kişinin beden-zihin ilişkisini anlamasını sağlamak.
Psikososyal Destek ve Önleme
Somatizasyon ve psikosomatik sorunlar, kişinin “duyguları konuşmak yerine bedeninde taşıması” olarak da görülebilir. Bu nedenle duyguları güvenli şekilde ifade edebileceği ortamlar çok önemlidir. Aile ve çevrenin anlayışlı yaklaşımı, damgalamadan uzak durması tedavi sürecini kolaylaştırır.