Şizoaffektif Bozukluk
Genel Bilgiler
Şizoaffektif bozukluk, hem psikotik belirtiler (halüsinasyonlar, sanrılar, düşünce bozuklukları) hem de duygudurum belirtileri (depresyon, mani ya da karma dönemler) ile seyreden bir ruhsal bozukluktur. Yani şizofreni ile duygudurum bozukluklarının birleşim noktası gibidir. Bu nedenle tanı koymak zaman zaman güç olabilir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Biyolojik faktörler: Beyin dopamin ve serotonin dengesinde bozulmalar.
- Genetik yatkınlık: Ailede şizofreni veya duygudurum bozukluğu öyküsü.
- Psikososyal faktörler: Travmatik yaşam olayları, yoğun stres.
- Madde kullanımı: Psikotik ve duygudurum belirtilerini tetikleyebilir.
- Çevresel faktörler: Sosyal destek eksikliği, yalnızlık.
Belirtiler
- Psikotik belirtiler: Sanrılar, olmayan sesler duyma, düşünce dağınıklığı.
- Depresif belirtiler: Umutsuzluk, ilgi kaybı, uyku ve iştah bozuklukları, intihar düşünceleri.
- Manik belirtiler: Aşırı enerji, uyku ihtiyacında azalma, hızlı konuşma, büyüklenmeci düşünceler.
- Karma dönemler: Hem depresyon hem de mani belirtilerinin birlikte görülmesi.
Tanı
DSM-5’e göre tanı koymak için:
- En az 2 hafta boyunca yalnızca psikotik belirtilerin olması gerekir (duygudurum belirtileri olmadan).
- Ancak hastalığın genel seyrinde duygudurum bozukluğu belirtileri de baskındır.
Tanı, psikiyatrist tarafından detaylı öykü, gözlem ve testlerle konur.
Tedavi ve Yönetim
Antipsikotikler, antidepresanlar, duygudurum dengeleyiciler.
Bilişsel Davranışçı Terapi, destekleyici terapi, içgörü kazandırma.
Sosyal beceri eğitimi, rehabilitasyon çalışmaları.
Hastalık doğası ve belirtilerin yönetimi hakkında bilgilendirme.
Psikososyal Destek ve Önleme
Şizoaffektif bozuklukta hem psikotik hem de duygudurum belirtileri bulunduğu için tedavi süreci çok yönlüdür. Düzenli ilaç kullanımı, psikoterapi desteği ve sosyal çevrenin anlayışlı yaklaşımı tedavi başarısını artırır. Erken dönemde destek almak, atakların sıklığını ve şiddetini azaltabilir.