Depresyon
Depresyon, yalnızca geçici bir üzüntü hali değil; kişinin günlük yaşamını, ilişkilerini ve işlevselliğini derinden etkileyen yaygın bir ruhsal bozukluktur. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre depresyon, küresel ölçekte en sık görülen ruhsal rahatsızlıklardan biridir ve bireyin yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürür. Çoğu zaman “isteksizlik, enerji kaybı ve hayattan zevk alamama” ile tanımlanır.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Depresyonun tek bir nedeni yoktur, biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu gelişir.
- Biyolojik faktörler: Beyindeki serotonin, dopamin gibi nörotransmitterlerin dengesizliği.
- Genetik yatkınlık: Ailede depresyon öyküsü bulunması.
- Psikolojik faktörler: Çocukluk travmaları, düşük benlik saygısı, olumsuz düşünce kalıpları.
- Çevresel faktörler: Uzun süreli stres, ekonomik sorunlar, işsizlik, yalnızlık.
- Kronik hastalıklar: Kanser, kalp hastalıkları veya hormon bozuklukları ile depresyon riski artabilir.
Belirtiler
Depresyonun belirtileri kişiden kişiye değişmekle birlikte genellikle en az iki hafta boyunca devam eden şu şikayetlerle kendini gösterir:
- Sürekli üzüntü, umutsuzluk, boşluk hissi
- Daha önce keyif veren aktivitelerden zevk alamama
- Dikkat ve konsantrasyon güçlüğü
- Uyku düzensizlikleri (aşırı uyuma veya uykusuzluk)
- İştah ve kilo değişiklikleri
- Halsizlik, bitkinlik
- Suçluluk, değersizlik düşünceleri
- İntihar düşünceleri veya girişimleri
Tanı
Depresyon tanısı, psikiyatri uzmanları ve klinik psikologlar tarafından görüşme ve değerlendirme testleriyle konur. Belirtilerin süresi, yoğunluğu ve işlevselliği ne kadar etkilediği dikkate alınır. Gerekli durumlarda laboratuvar tetkikleriyle eşlik eden tıbbi sorunlar dışlanır.
Tedavi ve Yönetim
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), Şema Terapi, Psikodinamik Terapi gibi yöntemler depresyon tedavisinde sıklıkla kullanılır.
Depresyon tedavisinde psikiyatrist kontrolünde antidepresanlar kullanılır.
Düzenli uyku, egzersiz, sağlıklı beslenme ve sosyal destek, tedavi sürecini destekler.
Paylaşım grupları veya grup terapileri, kişinin yalnızlık hissini azaltır ve sürece motivasyon kazandırır.
Psikososyal Destek ve Önleme
Depresyon, profesyonel tedavi ile yönetilebilen bir rahatsızlıktır. Ancak erken farkındalık çok önemlidir. Belirtiler fark edildiğinde uzman desteği almak, sürecin uzamasını ve ağırlaşmasını engeller. Ayrıca sosyal destek, aile içi anlayış ve kişinin kendine bakım göstermesi iyileşmeyi hızlandırır.