Şizotipal Kişilik Bozukluğu (STPD)

Şizotipal Kişilik Bozukluğu Hakkında Genel Bilgiler

Şizotipal Kişilik Bozukluğu, alışılmadık düşünce ve davranışlar, tuhaf inançlar ve sosyal ilişkilerde belirgin zorluklarla karakterizedir. Bu kişiler çoğu zaman eksantrik (alışılmadık) görünür, yakın ilişki kurmakta zorlanır ve çevreleri tarafından “garip” veya “ilginç” olarak algılanabilirler. Şizofreni ile benzerlik gösterse de şizotipal kişilik bozukluğunda psikotik belirtiler süreklilik göstermez.

Nedenleri ve Risk Faktörleri

  • Genetik faktörler: Ailede şizofreni veya şizofreni spektrum bozukluğu öyküsü.
  • Beyin işlevleri: Algı ve bilişsel süreçlerde farklılıklar.
  • Çocukluk deneyimleri: İhmal, travma veya sosyal dışlanma.
  • Psikolojik faktörler: Yalnızlık, güvensiz bağlanma, düşük sosyal beceriler.

Belirtiler

  • Tuhaf inançlar veya büyüsel düşünceler (örneğin, özel güçlere sahip olduğuna inanma).
  • Olağandışı algısal yaşantılar (gerçekdışı sesler veya hisler).
  • Tuhaf konuşma tarzı, belirsiz veya aşırı detaylı anlatım.
  • Yakın ilişkilere ilgi duymama ya da yoğun kaygı nedeniyle ilişki kuramama.
  • Alışılmadık dış görünüş, davranışlar veya giyim tarzı.
  • Sosyal ortamlarda belirgin kaygı ve şüphecilik.

Tanı

Tanı, psikiyatri uzmanı tarafından yapılan ayrıntılı görüşme ile konur. DSM-5 kriterlerine göre belirtilerin erken yetişkinlikte başlaması ve süreklilik göstermesi gerekir. Şizotipal kişilik bozukluğu, şizofreniden farklı olarak sürekli psikotik epizodlar içermez.

Tedavi ve Yönetim

Sosyal beceri eğitimi, bilişsel davranışçı terapi ve destekleyici yaklaşımlar kullanılabilir.

Yoğun kaygı, depresyon veya geçici psikotik benzeri belirtilerde ilaç tedavisi uygulanabilir.

Amaç: Sosyal işlevselliği geliştirmek, tuhaf düşünce ve davranışların günlük yaşam üzerindeki etkisini azaltmak.

Psikososyal Destek ve Önleme

Şizotipal kişilik bozukluğu yaşayan bireyler çoğunlukla yalnız kalmayı tercih ederler, bu nedenle destekleyici bir sosyal çevre çok önemlidir. Aile eğitimi, kişinin anlaşılmasını kolaylaştırır. Uzun vadeli terapi ile işlevsellik artırılabilir.