Şizoid Kişilik Bozukluğu (SzPD)
Şizoid Kişilik Bozukluğu Hakkında Genel Bilgiler
Şizoid Kişilik Bozukluğu, sosyal ilişkilerden uzak durma, duygusal soğukluk ve içe kapanıklık ile karakterizedir. Bu kişiler genellikle yalnızlığı tercih eder, yakın ilişkilere ihtiyaç duymaz ve başkalarıyla duygusal paylaşım yapmaktan kaçınırlar. Duygularını ifade etmekte zorlandıkları için çevrelerinde soğuk, mesafeli veya ilgisiz olarak algılanabilirler.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Genetik faktörler: Ailede şizofreni spektrum bozuklukları veya kişilik bozukluğu öyküsü.
- Beyin işlevleri: Sosyal ödüllere ve duygusal uyaranlara daha az tepki verme eğilimi.
- Çocukluk deneyimleri: İhmal, duygusal soğukluk, güvenli bağlanmanın gelişmemesi.
- Psikolojik faktörler: İçsel dünyaya yönelme, duygusal yakınlık ihtiyacının düşük olması.
Belirtiler
- Yakın ilişkilere ilgi duymama, yalnızlığı tercih etme.
- Aile ya da arkadaşlarla samimi bağ kurmaktan kaçınma.
- Duygusal soğukluk, başkalarının duygularına kayıtsızlık.
- Seksüel deneyimlere veya romantik ilişkilere düşük ilgi.
- Çoğunlukla yalnız yapılan aktiviteleri tercih etme.
- Övgü ya da eleştirilere karşı kayıtsız kalma.
Tanı
Tanı, psikiyatri uzmanı tarafından klinik görüşmeler ve DSM-5 kriterleri üzerinden konur. Belirtilerin erken yetişkinlikte başlaması, süreklilik göstermesi ve kişinin işlevselliğini etkilemesi gerekir.
Tedavi ve Yönetim
Genellikle içgörü sınırlıdır; ancak güvene dayalı terapiler, sosyal beceri çalışmaları ve bilişsel davranışçı yaklaşımlar faydalı olabilir.
Eşlik eden depresyon veya anksiyete durumlarında ilaç tedavisi kullanılabilir.
Amaç: Sosyal işlevselliği artırmak ve duygusal farkındalığı geliştirmektir.
Psikososyal Destek ve Önleme
Şizoid kişilik bozukluğu olan bireyler genellikle yardım aramazlar; bu nedenle aile desteği ve farkındalık önemlidir. Destekleyici bir çevre, kişinin sosyal bağlar kurma motivasyonunu artırabilir. Uzun vadeli terapi ile daha işlevsel sosyal ilişkiler geliştirmek mümkündür.